هــــــــــــدف

چگونگي شکل گيري پرتوهاي کاتدي
وقتي که مقدار گاز داخل لوله تخليه الکتريکي کاهش مي‌يابد، فضاي تاريک کاتد ، بيشتر و ستون مثبت کوتاهتر و روشنايي آن کمتر مي‌شود. با کاهش بيشتر فشار تاباني باز هم ضعيفتر مي‌شود و شيشه لوله در مجاورت کاتد شروع به تاباني مختصري مي‌کند. وقتي که فشار تا 0.001ميليمتر جيوه افت کند، تاباني گاز عملا متوقف مي‌شود، درحالي که تمام سطح شيشه لوله ، نور درخشاني (معمولا سبز) گسيل مي‌دارد.
اگر هوا باز هم با پمپ تخليه بيشتر خارج شود، تاباني شيشه سبز ضعيف‌تر مي‌شود. با شروع فشار از 0.00001 تا 0.0001 ميليمتر جيوه اين تاباني بکلي محو مي‌شود و تخليه خاتمه مي‌پذيرد.
تاباني سبز شيشه را چگو نه مي‌توان توضيح داد؟
اگر به آند لوله تخليه گاز ، شکل معيني داده شود، تصوير سايه آند بر شيشه ظاهر مي‌شود، به ترتيبي که گويي کاتد ، چشمه نور کوچکي است. در نتيجه ، تاباني شيشه ، به دليل توليد نور از پرتوهاي گسيل شده از کاتد است. آنها از صفحه فلزي آند نمي‌گذرند و تصوير سايه آن بر شيشه تشکيل مي‌شود. اين پرتوها ، پرتوهاي کاتدي ناميده شده‌اند.
ظهور و آشکار سازي پرتوهاي کاتدي
پرتوهاي کاتدي ، نه فقط شيشه بلکه اجسام ديگر را نيز به تاباني وا مي‌دارند. اجسام مختلف نوري ، رنگ‌هاي مختلف گسيل مي‌دارند، مثلا گچ ، تابانی قرمز رنگ و سولفید روی ، نور سبز روشن ایجاد می‌کنند و نظایر آن. این تابانی را ، مثلا با قرار دادن تکه‌هایی از اجسام معدنی مختلف در بین کاتد و آند لامپ تخلیه گازی ، می‌توان مشاهده کرد. بنابرین ، اگر چه پرتوهای کاتدی ، نامرئی‌اند، می‌توان از تابانی اجسامی که با آنها بمباران شده‌اند، وجودشان را به سهولت آشکار کرد.
با پوشش سطح اجسام با اجسامی که بر اثر پرتوهای کاتدی تابان می‌شوند، پرده های لیمان بدست می‌آید ( لیمان Lumines Cent را از کلمه یونانی Lumen به معنی " نور " گرفته‌اند ) که برای مشاهده پرتوهای کاتدی ، مناسب هستند. در چنین صفحه ای ، در امتداد لوله در زاویه کوچکی نسبت به محور آن ، می‌توان امتداد پرتوهای کاتدی را در لوله به آسانی ردیابی کرد. برای سهولت مشاهده ، دریچهای با شکاف دراز ، جلوی پرده قرار می‌دهند. این دریچه ، بخشی از باریکه کاتدی را قطع می‌کند و رد روشن باریکی بر پرده لیمان باقی می‌گذارد.
مفاهيم پايه لامپ پرتوي کاتدي
اين وسيله از نظر ظاهر و ساختمان شبيه لامپي است که براي بررسي اثر ميدانهاي الکتريکي و آهنربايي پرتوهاي کاتدي به کار مي‌رود. تفاوت اساسي در اين است که قبلا کاتد سرد بود و به علت بمباران با يونها ، الکترون گسيل مي‌کرد. حالا چشم الکترون تفنگ الکتروني است که در قسمت باريک لامپ قرار دارد.
تفنگ الکتروني

تفنگ الکتروني عبارت است از کاتد التهابي (رشته) که الکترون گسيل مي‌کند و آند که به شکل قرصي با سوراخ کوچک با قطري برابر با 1 تا 3mm ساخته مي‌شود. اختلاف پتانسيلي از چند صد تا چند هزار ولت بين کاتد و آند برقرار مي‌شود که در فضاي بين آنها ميدان الکتريکي شديدي تشکيل مي‌شود.
اين ميدان به الکترودهايي که از کاتد گسيل مي‌شوند تا سرعتهاي بسيار بالايي شتاب مي‌دهند.
کاتد داخل استوانه فلزي است که به آن ولتاژ مثبتي (نسبت به کاتد) اعمال مي‌شود که اندکي از ولتاژ آند کمتر است. عمل مشترک اين استوانه و آند باعث مي‌شوند که تقريبا تمام الکترونها در سوراخ آند جمع (کانونش پرتوهاي کاتدي) و از آن به شکل نوار باريکي ، يعني باريکه الکتروني ، خارج شوند. در محلي که اين باريکه به پرده مي‌خورد (ته لامپ که با ماده ليان پوشيده شده است)، نقطه تابان روشني ظاهر مي‌شود.

لینک کمکی